Σίντεντοπ Λάρι
Να θυμόμαστε τις χριστιανικές ρίζες της φιλελεύθερης σκέψης
Η-Εκδόσεις Πολιτειακό
Αθήνα, Ιούνιος 2018, σ. 6Αποσπάσματα από το κείμενο:
Κάποιοι, πλέον, δεν αισθάνονται άνετα να χρησιμοποιούν τον όρο «Δύση», φοβούμενοι ότι εμπεριέχει τα κατάλοιπα ενός ιμπεριαλιστικού και ρατσιστικού παρελθόντος.
Πράγματι, ο όρος «φιλελεύθερος» κινδυνεύει να γίνει υποτιμητικός. Στην ηπειρωτική Ευρώπη ο όρος αυτός υποδηλώνει σχεδόν αποκλειστικά την οικονομία της αγοράς και σε κάποιες περιοχές των ΗΠΑ, μάλιστα, γίνεται σταδιακά συνώνυμος του «ριζοσπαστικού» ή του «σοσιαλιστικού».
Αλλά ποιοι είμαστε, αν δεν είμαστε φιλελεύθεροι; Όσο κι αν κάποιες φορές φαίνεται ασαφής, ο όρος αυτός παραμένει ο καλύτερος τρόπος περιγραφής των δυτικών στάσεων και θεσμών.
Η παυλική πίστη στην ισότητα των ψυχών στα μάτια του Θεού –η ανακάλυψη της ανθρώπινης ελευθερίας και των δυνατοτήτων της– δημιούργησε μία οπτική που έμελλε να μεταμορφώσει το νόημα της «κοινωνίας». Αυτό άρχισε να υποσκάπτει τις παραδοσιακές ανισότητες που είχαν να κάνουν με το κύρος και την κοινωνική θέση. Δεν υπολειπόταν σε τίποτα από μία ηθική επανάσταση και έθεσε τα θεμέλια της κοινωνικής επανάστασης που ακολούθησε. Το άτομο σταδιακά εκτόπισε την οικογένεια, τη φυλή ή την κάστα ως τη βάση της κοινωνικής οργάνωσης.
Είναι αυτή η επιλεκτική μνήμη του παρελθόντος μας που βρίσκεται πίσω από την αποτυχία μας να δούμε ότι ήταν η ηθική διαίσθηση που παρήγαγε ο Χριστιανισμός, η οποία στράφηκε ενάντια στις καταπιεστικές αξιώσεις της Εκκλησίας – διαίσθηση που θεμελιώθηκε πάνω στην πίστη της ελεύθερης βούλησης, που οδήγησε στο συμπέρασμα ότι η καταναγκαστική πίστη είναι όρος αντιφατικός. Έτσι, δεν είναι τυχαίο ότι η Δύση παρήγαγε μία βασισμένη στα δικαιώματα κουλτούρα αρχών μάλλον, παρά κανόνων. Είναι η τεράστια δύναμή μας, που αντανακλάται στην απελευθέρωση των γυναικών και την άρνηση να δεχθούμε ότι η θρησκευτική αποστασία συνιστά έγκλημα.
Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε τις θρησκευτικές ρίζες της φιλελεύθερης κοσμικότητας. Αυτό θα ενδυνάμωνε τη Δύση, καθιστώντας την ικανότερη να διαμορφώσει τον διάλογο για το μέλλον της ανθρωπότητας.