Απόσπασμα από το «Εισαγωγικό σημείωμα»:

Αν κάποιος παραβλέψει τη χυδαία εξελικτική προσέγγιση του Γκραμπ, που ωστόσο ήταν κυρίαρχη στην εποχή του, θα απολαύσει μια ανάλυση ιδιαίτερης διεισδυτικότητας. Σε αυτήν διαφαίνεται τόσο η σύγκρουση κοινοτιστικής και ατομικιστικής νοοτροπίας όσο και η αναγκαιότητα μελετημένης ισορρόπησής τους. Η προτεσταντική ηθική συναντά τον πρωτόγονο κομμουνισμό.

Αποσπάσματα από το κείμενο:

Συναντάται σε αυτούς τέτοια διαφοροποίηση δεξιοσύνης, δυναμικότητας και ενεργητικότητας όσο και σε άλλους λαούς, αλλά ο ικανός καλλιεργητής που θα μπορούσε, εάν ήθελε, να αποκτήσει μια μεγάλη και πλούσια φυτεία με τις δικές του προσπάθειες, που θα μπορούσε διά της φειδούς και της εργατικότητας να συντηρήσει με άνεση την οικογένειά του και τα εξαρτημένα από αυτόν μέλη, αρνείται, συμμορφούμενος με τον σοσιαλιστικό νόμο, να δουλέψει για τη συντήρηση ατόμων που δεν συμπαθεί. Κατά συνέπεια, δεν παράγει τίποτα περισσότερο από όσο είναι απολύτως αναγκαίο για τις τρέχουσες ανάγκες. Ποτέ δεν αποταμιεύει κάτι για ώρα ανάγκης, αφού ούτε και οι άλλοι το κάνουν, και επομένως, εάν βάλει κάτι στην άκρη, απρονόητοι θα κάνουν την εμφάνισή τους και θα το μοιραστούν μαζί του. Ο δεινός κυνηγός μπορεί να εξασφαλίσει αρκετά θηράματα, αλλά δεν βρίσκει κανέναν λόγο στο να κοπιάζει αναίτια και για αυτό αρκείται στην ικανοποίηση των άμεσων αναγκών του και των αναγκών όσων θέλει να βοηθήσει. Το φυσικό αποτέλεσμα είναι ότι ο Ινδιάνος, στο πέρασμα των γενεών, έχει γίνει απρονόητος, τεμπέλης και εγωιστής και έχει απολέσει, σε έναν μεγάλο βαθμό, όλα τα ευγενή αισθήματα προς όσους βρίσκονται πέραν του άμεσου περίγυρού του.

Ορισμένα παραδείγματα από τη ζωή των Ινδιάνων θα βοηθήσουν στην αποσαφήνιση αυτής της εκτίμησης. Κάποτε παρότρυνα έναν δυνατό και ικανό Ινδιάνο να αξιοποιήσει αποδοτικότερα τη γη που καλλιεργούσε. Συμφώνησε ότι το έδαφος ήταν εύφορο και ότι με ελάχιστη, συγκριτικά, επιπλέον προσπάθεια θα μπορούσε να τριπλασιάσει τη σοδειά του. Παραδέχτηκε επίσης ότι κατανοούσε μια χαρά πώς να συντηρεί το καλαμπόκι του και τα άλλα προϊόντα έτσι ώστε να μην απειλείται από την πείνα, όπως επίσης και από τις λειψές προμήθειες που κατατρύχουν τους Ινδιάνους για ένα μεγάλο μέρος του έτους. Υποστήριξε όμως ότι δεν θα ωφελείτο εάν επρόκειτο να ενεργήσει κατά αυτόν τον τρόπο. Αναφερόμενος σε ορισμένους από τους συγγενείς του και καλώντας με να ρίξω μια ματιά στους μικροσκοπικούς τους κήπους, είπε: «Εάν αυξήσω τη σοδειά μου, αυτοί θα καλλιεργήσουν ακόμα λιγότερο, και, σύμφωνα με το έθιμό μας, θα με επισκεφτούν απρόσκλητοι και το πλεόνασμα πέρα και πάνω από ό,τι τώρα διαθέτω θα διοχετευθεί προς αυτούς αντί προς την οικογένειά μου. Εάν συσσώρευα τις σοδειές μου και τις κρατούσα για μια ώρα ανάγκης, οι άνθρωποι αυτοί δεν θα επιδείκνυαν παρόμοια φειδώ και γνωρίζοντας ότι είχα κάποιο απόθεμα θα μου το ζητούσαν πιεστικά».

Αυτός ο σοσιαλισμός έχει υπονομεύσει και δυσχεράνει τον βίο αυτού του λαού. Αν κάποιος επέμενε να κρατήσει για τον εαυτό του και την οικογένειά του τα υπάρχοντα που είχε αποκτήσει με τις δικές του προσπάθειες, θα μισούνταν και θα εκφοβίζονταν από τους άλλους. Ένας άνδρας δεν θα κρατούσε καν δύο κουβέρτες –τη δεύτερη για αλλαξιά–, αφού κάποιος άλλος, δίχως πρόβατα ή παντρεμένος με μια τεμπέλα σύζυγο που δεν θα ύφαινε, θα του γινόταν τσιμπούρι μέχρι να του δανείσει την περισσευούμενη κουβέρτα και αυτό γενικά θα είχε ως αποτέλεσμα τον δανειζόμενο να την κρατά για τον ίδιο.

Γενικά, ο Ινδιάνος είναι πολύ τρυφερός με τα παιδιά του και ικανοποιεί απλόχερα τις ανάγκες τους. Είναι φιλικός με τους άμεσους συγγενείς και τους φίλους του· ενώ ένας τυχαίος επισκέπτης, παρακολουθώντας τους να μοιράζονται την τροφή τους, με μεγάλη φαινομενικά γενναιοδωρία, ενδεχομένως θεωρήσει ότι είναι ασυνήθιστα μεγαλόψυχοι και ανοιχτόκαρδοι. Ωστόσο, αυτή η εκδηλούμενη φιλοξενία αν και φαίνεται να δίνεται με καλή διάθεση, στην πραγματικότητα δίνεται με μισή καρδιά. Το εθιμικό δίκαιο τους εξαναγκάζει να μοιράζονται. Αυτό το σύστημα οδηγεί όχι μόνο στη φτώχεια και τη σπατάλη, αλλά ακόμα και στην αδικία. Οι ηλικιωμένοι συχνά παραμελούνται, όχι τόσο σκόπιμα όσο εξαιτίας της έσχατης φτώχειας στην οποία έχουν περιέλθει οι Ινδιάνοι και τoυ εγωισμού αρκετών από όσους επιμένουν να μοιράζονται την τροφή τους αντί να πασχίζουν για την αύξηση της προσφορά της.

Θα ήταν αδιανόητο για τον Ινδιάνο να διάγει τον μοναχικό βίο όσων πρωτοεγκαταστάθηκαν στις αποικίες, επειδή είναι κατά βάση κοινωνικός και αρέσκεται στην παρέα των άλλων.

Στόχος μας ήταν να τους καταστήσουμε μια ρωμαλέα, ανεξάρτητη φυλή και όχι ένα έθνος απόρων. Ας σημειωθεί, προς τιμήν του Ινδιάνου, ότι αυτός, ύστερα από τέσσερις αιώνες επικράτησης αυτού του εκφυλιστικού συστήματος εξάρτησης από τρίτους, παραμένει σε σημαντικό βαθμό γενναιόδωρος και ευγενής και ότι, δοθέντων των κατάλληλων ευκαιριών, παραμένει ακόμη ιδιαιτέρως ανεξάρτητος και αυτάρκης. Από τη στιγμή που τα τελευταία είκοσι χρόνια μια ριζική κοινωνική αλλαγή έχει συντελεστεί σε αυτόν τον λαό, παρατηρούμε ότι δεν είναι πλέον κομμουνιστές, αλλά αυτάρκεις εργαζόμενοι, σωρεύοντας ιδιοκτησία με τον δικό τους μόχθο, και ανταποκρινόμενοι με χαρά και θέρμη στα μηνύματα του χριστιανικού πολιτισμού.

Ο Ινδιάνος στην πρωτόγονη κατάσταση διέθετε επαρκή ευφυΐα και υλικά προκειμένου να χτίσει στον εαυτό του μια πολύ αξιοπρεπή καλύβα, επειδή ωστόσο κάτι τέτοιο προϋπέθετε τη συνεργασία πολλών και εφόσον του κακοφαινόταν να δουλεύει για τρίτους και να συμμορφώνεται με τα σχέδια και τις εντολές τους, τέτοιες καλύβες δεν μπορούσαν να χτιστούν και συνεπώς έπρεπε να αρκεστεί με τις πλέον άθλιες καμπίνες. Η ίδια δυσκολία ανέκυπτε στη γεωργία, στις κτηνοτροφικές εργασίες και, στην πραγματικότητα, στο σύνολο του παραγωγικού του βίου.

Εμείς που πήγαμε σε αυτούς τους ανθρώπους προκειμένου να συντελέσουμε στην πνευματική και υλική τους πρόοδο, υποχρεωθήκαμε συνεπώς να αναλάβουμε ρόλο νομοθέτη, αφού διαφορετικά καμία πρόοδος δεν θα μπορούσε μάλλον να επιτευχθεί. Δουλέψαμε βάσει χωρίων της Αγίας Γραφής και διδάξαμε τους ανθρώπους ότι «ει τις ου θέλει εργάζεσθαι, μηδέ εσθιέτω»· ότι όποιος κλέβει πρέπει να σταματήσει· ότι η εξαήμερος εργασία είναι τόσο υποχρεωτική όσο και η τήρηση μιας ημέρας ανάπαυσης και λατρείας· ότι ο χρόνος είναι πολύτιμο δώρο και ότι πρέπει να λογοδοτούμε για το ξόδεμά του· ότι καθένας υποχρεούται να συντηρεί τα μέλη του δικού του νοικοκυριού και να καλύπτει τις ανάγκες των αρρώστων και των απόρων.

Ένας από τους ποικίλους τρόπους με τους οποίους οι Ινδιάνοι διδάχθηκαν την αναγκαιότητα ανάληψης πρωτοβουλιών προκειμένου να βελτιώσουν την κοινωνική τους κατάσταση και να διασφαλίσουν σε κάποιον βαθμό το μέλλον τους και εκείνο των οικογενειών τους, μπορεί να καταδειχθεί από μια συνομιλία που είχα με τον Φίλιππο, ο οποίος εκείνη την περίοδο είχε αποφασίσει να αποκηρύξει την πρακτική της βρεφοκτονίας και άλλα κακά της φυλής του και να ασπαστεί τον χριστιανισμό. Του τόνισα επί μακρόν τη σκοπιμότητα της καλλιέργειας ενός μεγάλου κήπου αντί μικρών και διασκορπισμένων κομματιών γης προκειμένου να συντηρούνται αυτός και η μελλοντική του οικογένεια. Συνειδητοποίησε άμεσα τα πλεονεκτήματα ενός τέτοιου πλάνου, ενώ μπόρεσα να διακρίνω από τη λαμπερή όψη του προσώπου του ότι επιθυμούσε να ακολουθήσει μέχρι τέλους τη συμβουλή μου. Με θλίψη όμως απάντησε: «Δεν έχει κανένα νόημα όλο αυτό, αφού οι πιέσεις των γειτόνων μου για να μοιραστώ μαζί τους θα είναι αφόρητες· έτσι, ακόμα και εάν πράξω όπως προτείνεις, εργαστώ σκληρά και καλλιεργήσω εντατικά, είναι αδύνατο να εξασφαλίσω ένα μελλοντικό απόθεμα». Αλλάζοντας ύστερα τόνο, επανήλθε στον γνώριμο ινδιάνικο τρόπο σκέψης, και σε οποιονδήποτε δεν τον γνώριζε εμφανιζόταν ως υπερασπιστής των παλαιών εθίμων και αμφισβητίας των παραινέσεών μας. «Αυτό που ζητάς», είπε, «έρχεται σε σύγκρουση με τα έθιμά μας· δεν είναι ο ινδιάνικος τρόπος. Δεν είμαστε σκληρόκαρδοι και τσιγκούνηδες όπως εσείς· δεν κρατάμε πράγματα για τον εαυτό μας, όταν άλλοι πεινούν. Δεν θέλουμε να σκοτωνόμαστε στη δουλειά προκειμένου να διαθέτουμε μεγάλες καλύβες γεμάτες πράγματα». Του είπα ότι κατά βάθος γνώριζε ότι δεν εννοούσε στα σοβαρά τέτοιες δηλώσεις, εκτός της ειλικρινούς εκείνης ότι ούτε αυτός ούτε οι άνθρωποί του νοιάζονται για τη σκληρή δουλειά, παρότι μία από τις κύριες επιθυμίες τους είναι να διαθέτουν πλούσιες προμήθειες σε τρόφιμα. Του επισήμανα ότι ποτέ δεν τρώγαμε όλα όσα έμπαιναν στο τραπέζι, αλλά πάντα φυλάγαμε μέρος αυτών για μελλοντική κατανάλωση. Αυτή ήταν μία από τις συνήθειές μας που αποτελούσε άλυτο γρίφο για αυτούς. Δεν μπορούσαν να κατανοήσουν γιατί, όταν είχαμε μπροστά μας γεμάτα πιάτα, δεν το ευχαριστιόμασταν χλαπακιάζοντάς τα όλα. Το θεωρούσαν τσιγκουνιά από τη μεριά μας, ένα ελάττωμα που οι ίδιοι παινεύονταν ότι δεν διέθεταν.

Συνειδητοποιήσαμε άμεσα ότι η πρόοδος, η εργατικότητα και η φειδώ είναι ανάγκη να τροποποιηθούν με ορισμένους τρόπους. Η φειδώ τραβηγμένη στα άκρα οδηγεί στη φιλαργυρία και τον εγωισμό, ενώ η εργατικότητα χάριν του κέρδους μπορεί να εξελιχθεί σε μια μορφή αυτοϋποδούλωσης, στερώντας από αυτούς τους ανθρώπους τις θεμιτές χαρές και απολαύσεις της ζωής. Μια ιδιαίτερα ταχεία πρόοδος μπορεί να αναστατώσει τις ισορροπίες τους, κάνοντάς τους υπέρμετρα αλαζόνες και ξιπασμένους απέναντι στους λιγότερο αναπτυγμένους συνανθρώπους τους, εφόσον ορισμένοι από τους πιο φειδωλούς διαθέτουν ήδη περιουσία ύψους πενήντα λιρών Αγγλίας που για τον μέσο Ινδιάνο ισοδυναμεί με ολόκληρη περιουσία. Πήραμε όμως τις προφυλάξεις μας ενάντια σε όλα αυτά τα ενδεχόμενα. Οι Ινδιάνοι δεσμεύονται από τον κανονισμό της κοινότητας να πληρώνουν ένα συγκεκριμένο ποσό για την εκπαίδευση των παιδιών τους και την ιατρική τους περίθαλψη. Η ευθύνη συντήρησης των ηλικιωμένων, των αρρώστων ή των καθ’ οιονδήποτε άλλο τρόπο ανίκανων προς εργασία μελών βαρύνει την κοινότητα. Στους παραβάτες επιβάλλονται πρόστιμα από την κοινοτική αστυνομία και όλοι υποχρεούνται να συμβάλλουν στη δημόσια τάξη και καθαριότητα του οικισμού. Η συντήρηση της Εκκλησίας επιβαρύνει τους αυτόχθονες, που πρέπει επίσης να συνεισφέρουν στην πλουσιοπάροχη ψυχαγωγία των Ινδιάνων επισκεπτών τους.